Япон хэлний цагаан толгой / Japanese alphabet

Монгол Япон хэл нь адилхан алтай язгуурын хэл учир өгүүлбэрийн бүтэц, дагавар нөхцөлүүдийн ихэнх нь ижил төстэй байдаг. Жишээ нь: “Миний нэр Болд” гэдэг өгүүлбэрийг япон хэл дээр мөн адил дарааллаар “Ваташино (миний) намаива (нэр) Болд (Болд)” гэж хэлнэ.  Япон хэл нь Хирагана, Катагана, Ханз гэсэн 3 төрлийн үсэгтэй байдаг  Япон хэлэнд японоос гаралтай үгээ Хирагана үсгээр харин Гадаадаас орж ирсэн үгнүүдийг Катагана үсгээр бичиж тэмдэглэдэг.  Гуравдахь буюу ханз үсэг нь ихэнх тохиолдолд үг бичихэд хэрэглэгддэг бол хираганаар ихэнхдээ үгийн дагавар, нөхцөл, сул үг бичихэд хэрэглэдэг. Хирагана болон катагана нь дуудлагын хувьд яг ижилхэн байдаг. Харин бичлэгийн хувьд өөр. Гэхдээ харахад ялгаа нь шууд харагдана.  Жишээ нь Токио гэдэг үгийг とうきょう хираганагаар бичсэн,  トウキョウ катаганагаар бичсэн хоёрыг харьцуулж харахад хирагана нь өнцөг булан, шулуун зурлага багатай муруйсан зурлагаар бичигддэг. Үнэндээ бол токио гэдэг үгийг өмнөх хоёр шиг биш ихэнхдээ ханзаар  東京 гэж бичдэг. 

        

   Эхний хэдэн хичээлийг бид Хирагана болон Катагана үсгээр бичиж сурах болно. 

Хирагана үсгийн хэрэглээний жишээ:

Япон                             Монгол                                    Дуудлага

そば　　　　　　　　　　　 Эмээ                                           Соба
ちち　　　　　　　　　　　  Аав                                            Чичи
くるま　　　　　　　　　　Машин                                        Күрүма
せんせい　　　　　　　　Багш                                          Сэнсэй
あした　　　　　　　　 　Маргааш                                       Ашта

Kатагана үсгийн хэрэглээний жишээ:

Япон                          Монгол                                    Дуудлага

ウドン　　　　　　　　　Удон гоймон                                    Удон 

コーラ　　　　　　　　    Кола ундаа                                     Коора

ハンバーガー　　　　   Ганбургер                                  Ханбаагаа

コーヒー　　　　　　　　　  Кофе                                          Коохий

アイソクリーム　　　　    Зайрмаг                                 Аисокүриймү

Хирагана болон Катагана үсгийн дуудлагын видио хичээл

  Ханз үсэг

 Ханз нь эрт дээр үед хятадаас орж ирсэн дүрс үсэг юм. Японд хэрэглэгдэж байгаа ханз нь хятад ханзнаас юугаараа өөр вэ? Ер нь бол хоорондоо зурлага, утга агуулгын хувьд нэг их ялгаа байхгүй. Хятадууд ханзны зурлагаа шинэчилж хялбаршуулснаас зарим нэг ханзны бичлэг арай өөр болсон ч ихэнх ханз адил утга болоод зурлагатай. Тиймдээ ч япон хятад хүн хоорондоо үгээр ойлголцохгүй ч ханзаа бичээд хоорондоо ойлголцож чаддаг. Ханз нь үндсэн хоёр төрлийн дуудлагатай. Онёми буюу хятад дуудлага, кунёми буюу япон дуудлага гэж бий. Онёми нь голцуу хоёроос олон ханзаар бүтсэн үгийг дуудахад хэрэглэгддэг. Тухайлбал “хүн” 人гэдэг ханзны хятад дуудлага буюу онёми нь じんжин, япон дуудлага ньひとхито болно. Өгүүлбэрт дангаараа орсон тохиолдолд япон дуудлага ньひとхито-гоор уншаад, ямар нэг үгтэй орсон тохиолдолд тухайлбал япон хүнийг日本人нихонжин, монгол хүнийгモンゴル人 монгоружин гэж дууддаг.

Ханзны хэрэглээний жишээ:

Япон                              Монгол                                    Дуудлага

 学校                              Сургууль                                      Гакко

   愛                                    Хайр                                            Аи

 家族                                Гэр бүл                                       Казокү

 世界                                 Дэлхий                                        Сэкаи

 生活                                Амьдрал                                      Сэйгацү

                                                               

Үндсэн эгшиг

Япон үсэгний бас нэг онцлог гэвэл гийгүүлэгч бүр ардаа эгшигтэй дуудагддаг. Жишээ т үсэг гэж байхгүй та ч юмуу тэ ч юмуу ардаа эгшигтэйгээр хэрэглэдэг. А, И, Ү, Э, О гэсэн 5 үндсэн эгшигтэй. Тоёота, Мицүбүши, Сүзүки, Тошиба гээд бидний мэддэг япон нэрнүүд хүртэл бүх гийгүүлэгч нь ардаа нэг эгшигтэй байгаа. Тэгэхээр тоёота гэдгийг то-ёо-та とよたгээд 3 үсгээр л бичнэ гэсэн үг. Мөн адил ми-цү-бү-ши みつぶし, сү-зү-ки すずき гэж бичнэ. Тэгвэл “хонда”-гийн “н” үсэг ардаа эгшиггүй байна ш дээ гэж магадгүй. Тиймээ. Япон хэлэнд ардаа эгшиг авдаггүй дан үсэг ганцхан “н” (ん) юм. Энэхүү үсгийг хамрын “н” (ん) гэж нэрлэдэг. Хо-н-да буюу ほんだ гэж бичигдэнэ.

Хамрын “н” (ん)  үсгийн хэрэглээний жишээ:

Япон                             Монгол                                    Дуудлага

しつもん　　　　　　　　   Асуулт                                       Шицүмон

げっこん　　　　　　　　  Гэрлэлт                                       Гэккон

ほんや　　　　　　　   Номын дэлгүүр                                Хоня